Si të IMP/EXP & Ndalesa dhe kufizime

EKSPORTET

Deklaratat e eksportit mund të depozitohen në zyrën doganore kompetente për mbikëqyrjen e vendit ku është vendosur eksportuesi, ose zyrën doganore ku mallrat janë paketuar ose ngarkuar për eksport.

Lirimi për eksport do të jepet nga Dogana, me kusht që mallrat në fjalë largohen nga Kosova në të njëjtën gjendje si kur është paraqitur dhe pranuar deklarata e eksportit.

Eksportuesi konsiderohet të jetë personi në emër të të cilit është bërë deklarata e eksportit dhe i cili është pronar i mallrave ose ka të drejtë të ngjashme apo të drejtë disponimi me to në kohën kur deklarata depozitohet në Doganë. Kur pronësia ose e drejta ngjashme disponimit me mallra përket një personi të vendosur jashtë Kosovës në pajtim me kontratën në të cilën bazohet eksporti, eksportues do të konsiderohet të jetë pala kontraktuese e vendosur në Kosovë.

Më shumë informata rreth deklarimit të eksporteve

Kur formalitetet e eksportit për ndonjë arsye nuk kompletohen në zyrën doganore përgjegjëse për mbikëqyrjen e vendit ku është vendosur eksportuesi ose ku mallrat janë paketuar ose ngarkuar për eksport, zyra doganore ku deklarata e eksportit është parashtruar do të dërgojë një kopje të Dokumenti Unik Doganor (DUD) në zyrën doganore të parë të përmendur.

Kur deklarata e eksportit është bërë në bazë të DUD-it, do të përdoren kopjet 1, 2 dhe 3. Zyra doganore ku është paraqitur deklarata e eksportit (zyra doganore e eksportit) do të vulosë kutinë A dhe, kur është e përshtatshme, do të kompletojë kutinë D. Me lëshimin e mallrave, zyra do të mbajë kopjet 1 dhe 2 dhe do të kthej kopjen 3 personit përkatës.

Kopja 3 e DUD-it  dhe mallrat e liruara për eksport do të paraqiten në doganë në zyrën doganore të daljes.

Zyra doganore daljes do të thotë, në rast se mallrat eksportohen me:

• hekurudhë, postë apo ajër, zyra doganore kompetente për vendin ku mallrat janë marrë përsipër në bazë të një kontrate të vetme transporti për transport në një vend tjetër nga kompanitë hekurudhore, autoritetet postare apo kompanitë e linjave ajrore;
• tubacion dhe i energjisë elektrike, zyra ku është i vendosur eksportuesi;
• mjete tjera ose në rrethana që nuk mbulohen nga (a) dhe (b), zyra e parë doganore para se mallrat të largohen nga Kosova.

Zyra doganore e daljes do të mjaftojë veten se mallrat e paraqitura përputhen me ato të deklaruara dhe do të mbikëqyrë largimin fizik të tyre. Kur deklaruesi shkruan ‘RET-EXP’ në Kutinë 44 ose ndryshe tregon dëshirën e tij që kopja 3 t’i kthehet atij, zyra doganore do të vërtetojë largimin fizik të mallrave me anë të një vërtetimi në anën e pasme të kopjes Nr 3 dhe do t’i japë atë kopje personit që ka paraqitur atë ose, kur kjo nuk është e mundur, një ndërmjetësi të emëruar në Kutinë 50 dhe i vendosur në rrethin e zyrës së daljes, për kthim te deklaruesi. Vërtetimi do të marrë formën e një vule që tregon emrin e zyrës dhe datën.

Në rastin e një eksportimi të ndarë, vërtetimi do të jepet vetëm për ato mallra që janë eksportuar në të vërtetë. Në rastin e një eksportimi të ndarë nëpërmjet disa zyrave doganore te ndryshme, zyra doganore e daljes, ku origjinali i kopjes 3 u prezantua, pas marrjes së një kërkese të arsyetuar, do vërtetojë një kopje të kopjes 3 për secilën pjesë të mallrave në fjalë, me qëllim që të paraqitet në një zyrë tjetër të daljes në fjalë. Origjinali i kopjes 3 do të shënohet në përputhje me rrethanat.

Kur zyra doganore e daljes vërteton se mallrat mungojnë, zyrtarët do të shënojnë kopjen e deklaratës së paraqitur dhe do të njoftojnë zyrën doganore të eksportit.

Kur zyra doganore e daljes vërteton se ka mallra më shumë, do të refuzojë daljen e këtyre mallrave derisa të përfundohen formalitetet e eksportit.

Kur zyra doganore e daljes vërteton një mospërputhje në natyrën e mallrave, ajo do të refuzojë daljen derisa të përfundohen formalitetet e eksportit dhe gjithashtu do të informojë zyrën doganore të eksportit.

Kur kemi të bëjmë me mallra që dërgohen në një vend tjetër ose me një zyrë doganore të daljes nën procedurën e transitit, zyra e nisjes do të miratojë kopjen 3 në përputhje me paragrafin 3 dhe t’ia kthejë atë deklaruesit pas shënimit të vërtetimit ‘Eksport’, me të kuqe, në të gjitha kopjet e dokumentit të transitit ose ndonjë dokument tjetër që zëvendëson atë. Zyra doganore e daljes do të kontrollojë daljen fizike të mallrave.

Kur mallrat e akcizës nën aranzhimet pezullimit të akcizës dërgohen në një vend tjetër nën mbulesën e dokumentit shoqërues doganor të parashikuara në Kodin e Akcizës, zyra doganore e eksportit do të vërtetojë kopjen 3 të DUD-it, në përputhje me paragrafin 3 dhe t’ia kthejë atë deklaruesit pas futjes së fjalës ‘Eksport’ me të kuqe dhe ngjitjes së vulës të përmendur në paragrafin 3 në të gjitha kopjet e dokumentit shoqërues administrativ.

Referencë do të bëhet në dokumentin shoqërues në kopjen 3 të DUD-it dhe anasjelltas.

Zyra doganore e daljes do të mbikëqyrë daljen fizike të mallrave dhe do t’i kthej prapa dërguesit një kopje të vërtetuar të dokumentit shoqërues administrativ të destinuar për të.

Zyra doganore e eksportit mund të kërkojë nga eksportuesi për të siguruar prova që mallrat janë larguar nga Kosova.

Deklaratat me gojë mund të bëhen vetëm në zyrën doganore të daljes.

Kur mallrat largohen nga Kosova pa një deklaratë të eksportit, deklarata e tillë duhet të depozitohet në mënyrë retrospektive nga eksportuesi në zyrën doganore kompetente për vendin ku ai është vendosur.

Pranimi i kësaj deklarate do të jetë subjekt i prezantimit nga eksportuesi, i bindjes së zyrës përkatëse doganore, i provave në lidhje me natyrën dhe sasinë e mallrave në fjalë dhe i rrethanave nën të cilat ato u larguan nga Kosova. Ajo zyrë gjithashtu do të vërtetojë kopjen 3 të DUD-it.

Pranimi retrospektiv i deklaratës nuk do të pengojë zbatimin e dënimeve në fuqi.

Kur mallrat e lëshuara për eksport nuk largohen nga Kosova, eksportuesi menjëherë do të informojë zyrën doganore të eksportit. Kopja 3 e DUD-it në fjalë do të kthehet në atë zyrë.

Kur një ndryshim në kontratën e transportit ka për pasojë ndërprerjen brenda Kosovës të një operacion të transportit që duhet të kishte përfunduar jashtë saj, kompanitë apo autoritetet në fjalë vetëm mund të kryejë kontratën ndryshuar me marrëveshjen e zyrës doganore të daljes, në rast të një operacioni tranziti, zyra e nisjes. Në këtë rast kopja 3 duhet të kthehet.

Kur mallrat e akcizës nën aranzhimet pezullimit të akcizës dërgohen në një vend tjetër nën mbulesën e dokumentit shoqërues doganor të parashikuara në Kodin e Akcizës, zyra doganore e eksportit do të vërtetojë kopjen 3 të DUD-it, në përputhje me paragrafin 3 dhe t’ia kthejë atë deklaruesit pas futjes së fjalës ‘Eksport’ me të kuqe dhe ngjitjes së vulës të përmendur në paragrafin 3 në të gjitha kopjet e dokumentit shoqërues administrativ.

Referencë do të bëhet në dokumentin shoqërues në kopjen 3 të DUD-it dhe anasjelltas.

Zyra doganore e daljes do të mbikëqyrë daljen fizike të mallrave dhe do t’i kthej prapa dërguesit një kopje të vërtetuar të dokumentit shoqërues administrativ të destinuar për të.

Zyra doganore e eksportit mund të kërkojë nga eksportuesi për të siguruar prova që mallrat janë larguar nga Kosova.

Deklaratat me gojë mund të bëhen vetëm në zyrën doganore të daljes.

Kur mallrat largohen nga Kosova pa një deklaratë të eksportit, deklarata e tillë duhet të depozitohet në mënyrë retrospektive nga eksportuesi në zyrën doganore kompetente për vendin ku ai është vendosur.

Pranimi i kësaj deklarate do të jetë subjekt i prezantimit nga eksportuesi, i bindjes së zyrës përkatëse doganore, i provave në lidhje me natyrën dhe sasinë e mallrave në fjalë dhe i rrethanave nën të cilat ato u larguan nga Kosova. Ajo zyrë gjithashtu do të vërtetojë kopjen 3 të DUD-it.

Pranimi retrospektiv i deklaratës nuk do të pengojë zbatimin e dënimeve në fuqi.

Kur mallrat e lëshuara për eksport nuk largohen nga Kosova, eksportuesi menjëherë do të informojë zyrën doganore të eksportit. Kopja 3 e DUD-it në fjalë do të kthehet në atë zyrë.

Kur një ndryshim në kontratën e transportit ka për pasojë ndërprerjen brenda Kosovës të një operacion të transportit që duhet të kishte përfunduar jashtë saj, kompanitë apo autoritetet në fjalë vetëm mund të kryejë kontratën ndryshuar me marrëveshjen e zyrës doganore të daljes, në rast të një operacioni tranziti, zyra e nisjes. Në këtë rast kopja 3 duhet të kthehet.

DOKUMENTET QË KËRKOHEN PËR EKSPORT

Për transaksione eksporti kërkohen dy (2) dokumente:

• Deklarata doganore e mallrave (Shih modelin e formularit në Aneksin 16 të Udhëzimit Administrativ Nr. 11/2009), dhe
• Fatura komerciale.
• Përveç kësaj, certifikata e origjinës mund të kërkohet nga vendi i importimit dhe nëse përfshihen mallra strategjike kërkohet një certifikatë.

Duke ofruar informacion më të saktë në faturat komerciale, eksportuesit do të jetë më në gjendje për të aranzhuar zhdoganime më të shpejta të ngarkesave në lëvizjet e jashtme të ngarkesave në Kosovë, si dhe zhdoganimet e brendshme të ngarkesave në në vendin ku mallrat janë destinuar për importim.

Deklarata doganore e eksportit (DUD-i) mund të bëhet në çdo zyrë doganore në Kosovë, pavarësisht nga vendi ku do të eksportohen mallrat. Deklarata e eksportit mund të paraqitet në çdo kohë dhe Dogana e Kosovës mund të pranojë që mallrat në fjalë janë paraqitur në Doganë kur deklarata depozitohet.

Deklaratat doganore e eksportit normalisht duhet të parashtrohet elektronikisht ose dorëzohet në kopje të shtypur në një zyrë doganore të Kosovës gjatë ditëve dhe orëve të punës. Megjithatë, Dogana mund, me kërkesë të eksportuesit, dhe në shpenzime të eksportuesit, të autorizojë që deklarata të dorëzohet jashtë orarit të punës. Tarifat për shërbime të posaçme mund të aplikohen për këtë shërbim jashtë orarit të punës normale, dhe do të zbatohen për të mbuluar kostot shtesë që lidhen me ofrimin e shërbimit.

Deklarata doganore e eksportit duhet të plotësohet duke përdorur kodet e përmendura më lart në këtë Udhëzues, nën “Udhëzime për plotësimin e deklaratës dhe Procedurat doganore”. Kodet që do të përdoren për të futur të dhënat në deklaratën doganore të eksportit janë dhënë në Aneksin 19 të “Udhëzimit Administrativ nr. 11/2009 që përcakton dispozitat për zbatimin e Kodit Doganor”.

Eksportuesi ose shpediteri duhet të dorëzojë deklaratën e eksportit në cilëndo zyrë doganore të autorizuar ku ata munden ose dëshirojnë të paraqesin mallrat.

Deklarata e eksportit pastaj do të përdoret si dokument transiti, duke mbuluar lëvizjen e mallrave nga terminali (ku deklarata e eksportit është paraqitur) deri në postin e kontrollit kufitar të daljes. Sistemi i ri i TI-së ASYCUDA World i përdorur nga Dogana ka një funksion të quajtur “lirimi i eksportit”, përmes të cilit nëpunësi doganor në postin e kontrollit kufitar të daljes do të konfirmojë se mallrat janë larguar nga territori i Kosovës.

Një qasje më e sofistikuar është mbështetur edhe nga sistemi ASYCUDA, i cili konsiston në përdorimin e procedurës T1 (dhe llogaritë garantuese), për të mbuluar lëvizjen e mallrave (të deklaruara për eksport) nga një terminal doganor deri në postin e kontrollit kufitar të daljes. Në këtë rast T1 gjenerohet automatikisht nga deklarata e eksportit e vlerësuar dhe duhet të jetë e mbyllur në pikën e kontrollit kufitar të daljes. Madje edhe në këtë rast, operacioni  “Lirimi i eksportit” kryhet pastaj nga Dogana.

VLERA DOGANORE E MALLRAVE TË EKSPORTUARA

“Vlera doganore” i referohet vlerës së mallrave që përdoret për të llogaritur detyrimet doganore dhe tatimet dhe për qëllime statistikore. Pasi që detyrimet dhe tatimet nuk vlerësohen normalisht për eksportet, vlera doganore e mallrave të eksportuara përcaktohet kryesisht për qëllime statistikore.

Kodi Doganor i Kosovës ofron autoritetin për gjashtë metodat konsekuente që duhet të zbatohen për përcaktimin e vlerës doganore të mallrave (shih nenet 31-40 të Kodit). Këto dispozita në Kod bazohen në Marrëveshjen për Vlerësim Doganor (MVD të) Organizatës Botërore të Tregtisë (OBT)  për përcaktimin e vlerës doganore të mallrave të importuara (” MVD-OBT” ose “MVD”). Të njëjtat parime dhe praktika zbatohen edhe për vlerësimin e importeve në Bashkimin Evropian.

Më tej, nenet 60-82 të Udhëzimit Administrativ nr. 11/2009 “që vendosin dispozitat për zbatimin e Kodit Doganor”, sigurojnë informacion më të detajuar mbi vlerën doganore dhe se si të përcaktohet vlera e mallrave. Aneksi 12 i këtij Udhëzimi Administrativ ofron Shënimet Shpjeguese mbi Vlerën Doganore.

CERTIFIKATAT E ORIGJINËS

Certifikata e origjinës është një dokument specifik që identifikon mallrat, në të cilin autoriteti ose organi i fuqizuar për të lëshuar atë vërteton shprehimisht se mallrat me të cilat ka të bëjë certifikata kanë origjinë nga një vend specifik, si Kosova. Kjo certifikatë mund të përfshijë edhe një deklaratë nga fabrikuesi, prodhuesi, furnizuesi, eksportuesi apo personi tjetër kompetent.

Është përgjegjësi e tregtarëve ose përfaqësuesit e tyre për të përgatitur deklarata doganore të mallrave të plota dhe të sakta për zhdoganim të të gjitha dërgesave, qoftë nën procedure doganore importi, eksporti, transiti, magazinimini ose tjetër.

Një nga kërkesat për dorëzimin e një deklarate të pranueshme është përfshirja e një kopje të faturës komercial dhe certifikatës së origjinës, përveç  çdo leje, licence, certifikate që i përkasin mallrave.

Udhëzime të hollësishme për importues, eksportues dhe shpediterëve lidhur me Certifikatën e Prejardhjes.

KONTROLLET E EKSPORTIT

Eksporti (dhe importi) i mallrave strategjike i nënshtrohet kontrolleve. Mallrat strategjike dhe të ashtuquajturat mallrat e “përdorimit të dyfishtë” të cilat mund të kenë përdorim të civil por të cilat mund të përdoren edhe për qëllime ushtarake. Objektivat e sigurisë dhe marrëveshjet ndërkombëtare për mallrat strategjike kërkojnë masa që ndalojnë me ligj eksportimin e shumicës së këtyre mallrave pa licencë. Në disa raste, eksportimi dhe importimi i substancave të caktuara kimike dhe transiti i nënshtrohen kontrollit. Embargot ndërkombëtare të (OKB-së, BE-së, apo OSBE-së), sanksionet dhe embargot mund të përfshijnë kufizime në tregtimin mallrave të caktuara, kufizime në aktivitete financiare, si dhe kufizime në viza për disa njerëz dhe kompani të caktuara.

Në Kosovë, tregtia e mallrave strategjike është e rregulluar me Ligjin nr. 03/L – 232 për Tregtinë e mallrave strategjike. Tregtarët duhet të marrin leje në pajtim me këtë ligj për të eksportuar dhe importuar mallra strategjike. Nëse, si tregtar, mund të tregtoni mallra strategjike, duhet të jenë në dijeni të këtij Ligji dhe obligimeve të tij.

Për më shumë informacion: Departamenti për Kontrollin e Tregtisë me Mallra Strategjike (DKTMS) Ministria e Tregtise dhe Industrisë (rks-gov.net)